by Rótin félag um málefni kvenna | 14.08.2019 | Grein
„Sjúkragögn frá SÁÁ sögð hafa farið á flakk“ var fyrirsögn fréttar sem birtist á Mbl.is hinn 23. júlí s.l. og eins og hún gefur til kynna fjallar fréttin um óvarlega og ólöglega meðferð sjúkragagna fólks sem þegið hefur meðferð á meðferðarstöð SÁÁ að Vík á Kjalarnesi.
Í fréttinni er vitnað í Arnþór Jónsson, formann SÁÁ s.l. 6 ár, og Hjalta Björnsson, sem starfaði sem dagskrárstjóri hjá samtökunum í áratugi, þar sem þeir vísa ábyrgð á ferðalagi þessara viðkvæmu sjúkragagna hvor á annan. Það þarf hins vegar ekkert að rífast um það hver ber ábyrgð á þessum gögnum því að það er skilgreint í 12. gr. laga nr. 55 um sjúkraskrár frá árinu 2009 að ábyrgðaraðili sjúkraskráa er „Heilbrigðisstofnun eða starfsstofa heilbrigðisstarfsmanna þar sem sjúkraskrár eru færðar“ og í reglugerð um sjúkraskrár segir:
„Ábyrgðaraðili sjúkraskráa hverrar stofnunar og starfsstofu heilbrigðisstarfsmanna skal sjá til þess að þar sé rekið öryggiskerfi sem tryggir vernd sjúkraskrárupplýsinga sem að lágmarki uppfylli fyrirmæli landlæknis um öryggi og gæði sjúkraskráa“, því er ljóst að SÁÁ ber því ábyrgð á þessum gögnum og Embætti landlæknis „skal hafa reglubundið eftirlit með því að heilbrigðisþjónusta sem veitt er hér á landi uppfylli faglegar kröfur og ákvæði heilbrigðislöggjafar á hverjum tíma.“ (more…)
by Rótin félag um málefni kvenna | 18.11.2018 | Grein
Ef maður hefur gert eitthvað rangt er að sjálfsögðu gott að skammast sín, en það getur reynst mjög afdrifaríkt fyrir manneskjur að finna til óverðskuldaðrar skammar, eins og algengt er með fórnarlömb sifjaspella. Óverðskulduð skömm eyðileggur sjálfsmynd barnsins og spillir lífsviðhorfum þess. Börn sem hafa orðið fyrir kynferðisofbeldi trúa því oft sjálf að þau eigi það skilið, að Guð sé að refsa þeim eða að þau hafi valdið því að það gerðist.“ (Ekki líta undan, bls. 177.)
Sjálfsásökun
Ein algengasta afleiðing kynferðisofbeldis er sjálfsásökun og breytir engu þó að skynsemin, annað fólk, og meira að segja öll rök, vitni um að sökin sé aldrei þess sem fyrir ofbeldinu verður. Margar ástæður liggja þar að baki. Þolendum kynferðisofbeldis er oft sagt að þeir hafi viljað ofbeldið. Þeim er hótað hefndum komist það upp og jafnvel þó að þeim sé ekki hótað er skömmin oft yfirsterkari lönguninni til að segja frá. Sjálfsásökunin á sér einnig upphaf í því að hafa ekki komist undan, að hafa „látið ofbeldið gerast“, eins fáránlegt og það hljómar. Sumir ofbeldismenn gefa fórnarlömbum sínum gjafir, peninga eða annað og mikil skömm hlýst af því að hafa þegið gjafir frá ofbeldismanninum.
Kynferðisofbeldi á sér oftast stað á milli einstaklinga sem tengjast. Það fylgir því meiri skömm að faðir, bróðir, afi eða kærasti sé gerandi ofbeldisins en ókunnugur maður í dimmu skuggasundi. Slík áföll trufla þroska barna á mjög djúpstæðan hátt, afskræma sjálfsmyndina og brjóta gegn sjálfsforræði þeirra. Ráðist er á líkamann, hann særður og svívirtur og skömmin er svar við því hjálparleysi sem fylgir slíkri árás á líkamlegt sjálfræði og niðurlægingu í viðurvist annarrar manneskju.
(more…)
by Rótin félag um málefni kvenna | 4.10.2018 | Grein
Guðrún Ebba Ólafsdóttir
4. október 2018
Fyrir stuttu var myndin „Lof mér að falla“ eftir Baldvin Z frumsýnd en myndin fjallar um sorgleg örlög tveggja stúlkna sem ánetjast vímuefnum. Í umræðum um myndina er áberandi að bundnar eru miklar vonir við að hún verði til þess að fæla börn og ungmenni frá eiturlyfjaneyslu og hafi mikið forvarnargildi.
Því miður hafa sögur eins og sú sem er sögð í myndinni lítið sem ekkert forvarnargildi, enda er myndin ekki forvarnarverkefni. Þó að við skyldum alla nemendur til að sjá hana er ólíklegt að það forði þeim frá neyslu vímuefna. Dapurlegar neyslusögur eða hræðsluáróður hafa lítið sem ekkert forvarnargildi eða fælingarmátt. Líklegt er að ungmenni sem horfa á myndina spegli sig ekki í persónum hennar, ekki einu sinni þó að þau séu að fikta við neyslu. Unglingar lifa í þeirri trú að þau muni aldrei missa svona stjórnina, þau muni hætta áður en svo langt væri gengið. Auk þess er sumum alveg sama og hræðast ekki dauðann. Rannsóknir síðustu áratuga sýna að forvarnir sem byggja á hræðsluáróðri virka einfaldlega ekki á ungt fólk og geta haft öfug áhrif á þá sem í mestri hættu eru.
Samkvæmt „íslenska módelinu“ sem svo hefur verið kallað, virkar ekki vel að „ganga á milli skóla og predika yfir ungmennum um skaðsemi áfengis og reykinga“. Forvarnir eiga ekki að snúast um að reyna að stjórna unglingum heldur frekar hvetja til samvista með foreldrum, leiðbeina á rétta braut og hvetja fjölskyldur til að gera ýmislegt saman. (Sjá nánar https://www.mbl.is/frettir/innlent/2017/10/03/arangur_i_forvornum_fangar_athygli_dana/.) (more…)
by Rótin félag um málefni kvenna | 5.09.2018 | Grein
Guðrún Ebba Ólafsdóttir
5. september 2018
Heimspekingurinn Kathryn Norlock setur fram femíníska kenningu um fyrirgefninguna í bókinni „Forgiveness from a feminist perspective“. Kyn er lykilhugtak þegar kemur að því að rýna í hugtakið „fyrirgefning“ og Norlock færir fyrir því rök að það sé rík tilhneiging til að ætlast til fyrirgefningar af hendi kvenna, en mun síður karla, og að sáttfýsi og fúsleikinn til að fyrirgefa sé iðulega tengdur kvenleikanum. Þá bendir Norlock á að fyrirgefninguna verði alltaf að skoða út frá tengslum þeirra sem fyrirgefa og er fyrirgefið og að hefð sé fyrir því að horfa á fyrirgefninguna með augum heimspekingsins Kants, sem gerði ráð fyrir því að hún ætti sér stað á milli jafningja. Fyrirgefningin er hins vegar alltaf háð samhengi og valdatengslum og þar komum við aftur að kyninu þar sem sambönd okkar og valdastaða eru verulega háð því af hvaða kyni við erum. Það er því gagnslítið að ræða um fyrirgefninguna í tengslalausu tómarúmi.
Sólveig Anna Bóasdóttir, prófessor í guðfræðilegri siðfræði, hefur einmitt skrifað áhugaverða grein, „Að fyrirgefa ekki – gildi gremjunnar fyrir einstaklinga og samfélög“, þar sem hún bendir annars vegar á að sumt sé einfaldlega ófyrirgefanlegt og að í kristninni sé það aðeins Guð sem geti mögulega fyrirgefið hið ófyrirgefanlega. Hin kristna sýn er sú að það sé bara sá sem valdið hefur sem getur fyrirgefið.
Það samrýmist því hvorki kristinni siðfræði né femínískri sýn á fyrirgefninguna að látið sé í veðri vaka að þolendur kynferðisofbeldis skuldi gerendum fyrirgefningu, eða nokkuð annað. (more…)
by Rótin félag um málefni kvenna | 31.08.2018 | Grein
31. ágúst 2018
Í morgunútvarpi Rásar 1, 28. ágúst sl., var viðtal við Pál Bjarnason dagskrárstjóra á sjúkrahúsinu Vogi þar sem hann upplýsti að „straumar og tískur í samfélaginu“ kalli á ýmsar breytingar á starfsemi SÁÁ. Páll nefndi sem dæmi að félagið hefði „gengið ansi langt“ í því að aðskilja kynin í meðferð og þegar hann var inntur eftir ástæðum breytinganna svaraði hann: „það er svona að hluta til bara krafa samfélagsins að þetta sé þannig. Fólk eigi ekki að mixa saman reitum þarna. Það er stundum vandamál af því, menn verða svo uppteknir af hinu kyninu, það getur, það er ágætt að þurfa ekki að vera að velta því of mikið fyrir sér á meðan maður er að skoða sín vandamál“.
Við í Rótinni teljum að það sé út af fyrir sig gott að hlustað sé á kröfur samtímans, en það hlýtur þó að þurfa að gera ríka kröfu um að stærsti rekstraraðili landsins í fíknimeðferð láti stjórnast af gagnreyndri þekkingu en ekki tískustraumum.
Krafan um að veitt sé meðferð sem byggir á gagnreyndri þekkingu sem tekur mið af kyni (e. gender-responsive) og er áfallamiðuð (e. trauma-informed) er ekki krafa um „apartheit“-stefnu heldur krafa um að sú þekking sem til er um mismunandi þarfir kynja, hópa og einstaklinga sé nýtt í meðferð. Undanfarna áratugi hefur þekking á kynjamun, þegar kemur að þróun og meðferð við fíknivanda, aukist mikið og nýlega hafa alþjóðastofnanir gefið út efni um mikilvægi þess að gangskör sé gerð að því að bæta stefnumótun og meðferð fyrir konur með fíknivanda. Eitt helsta baráttumál Rótarinnar frá stofnun félagsins er að meðferðin sé heildræn og að fíknivandinn sé skoðaður út frá afleiðingum áfalla og ofbeldis sem einkennir reynslu meirihluta kvenna sem glíma við fíkn, í samræmi við tilmæli Alþjóðaheilbrigðisstofnununarinnar, stofnana SÞ og Evrópustofnanir sem fjalla um fíkn. (more…)
by Rótin félag um málefni kvenna | 21.05.2018 | Grein
Annette Messager, My Vows
21. maí 2018
Í vikunni sótti ég þrjá viðburði sem snertu á málum fólks með fíknivanda. Vissulega er jákvætt að upplifa þá vakningu sem er í málaflokknum og sívaxandi meðvitund um að heilsa okkar og líðan sé ekki meitluð í genamengið okkar, heldur sé hún beintengd umhverfi, atlæti og upplifun á mótunarárum æskunnar. Ástæðan fyrir því að nú eru fundir og málþing á hverju strái er m.a. #metoo-byltingin, aukin meðvitund um afleiðingar kynferðisofbeldis og bráður vandi ungmenna með fíknivanda. Mikið úrræðaleysi hefur einkennt meðferð ungmenna og lengi hefur verið gagnrýnt það fyrirkomulag að hafa börn í meðferð á sama stað og fullorðna.
Erfðir eða umhverfi
ACE-rannsóknin, sem hófst á Kaiser Permanente-heilbrigðisstofnuninni í Kaliforníu árið 1997 (sjá t.d. http://hugarafl.is/afoll-skipta-thau-mali/), markar upphaf endurreisnar kenninga um áhrif umhverfis og atlætis á líðan okkar og heilsu eftir tímabil tvíhyggju í heilbrigðisvísindum þar sem sál og líkami voru aðskilin og einblínt á líffræðilega þætti. Þessi aðskilnaðarstefna hefur mest verið ríkjandi innan læknisfræðinnar en síður í kvennastéttum eins og meðal hjúkrunarfræðinga og ljósmæðra.
(more…)
